Even voorstellen: Oorlogsmuseum Overloon

Naam: Oorlogsmuseum Overloon (voluit: Stichting Nederlands Nationaal Oorlogs- en Verzetsmuseum Overloon)
Woordvoerder: Andreas Smulders (Hoofd Collecties)
Aantal records in Memorix Maior: 100.939 (op moment van schrijven)
Aantal records online: 0

Vertel iets over je instelling

Stichting Nederlands Nationaal Oorlogs- en Verzetsmuseum Overloon (kortweg: Oorlogsmuseum Overloon) werd opgericht in mei 1945, vrijwel direct na het einde van de Tweede Wereldoorlog in Nederland. In mei 1946 ging het museum open voor publiek. Daarmee zijn we het oudste museum over de Tweede Wereldoorlog in West-Europa. Op jaarbasis trekken we zo’n 120.000 bezoekers.

Oorlogsmuseum Overloon is al meer dan 75 jaar gevestigd op een voormalig stuk slagveld in het Brabantse dorpje Overloon. Hier vonden in september en oktober 1944 zware gevechten plaats tussen geallieerde troepen en de Duitse bezetter. Overloon werd daarbij grotendeels verwoest. Toen de geëvacueerde bevolking terugkeerde naar hun dorp en de mensen de verwoestingen daar zagen, ontstond al snel het plan voor het oprichten van een museum op deze plek. De verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog, en oorlog in het algemeen, mogen nooit vergeten worden. De Slag bij Overloon neemt nog altijd een belangrijke plaats in. Het museum richt zich echter op alle facetten van de Tweede Wereldoorlog in Europa.

Al sinds onze opening in 1946 toont Oorlogsmuseum Overloon de geschiedenis en het verloop van de Tweede Wereldoorlog en de aanloop tot dat conflict. Daarbij proberen wij bezoekers aan te zetten tot nadenken en trachten we waar mogelijk paralellen met het heden te trekken. De Tweede Wereldoorlog werkt immers door tot op de dag van vandaag en oorlog in Europa is, helaas, erg relevant anno 2023. Tegenwoordig ligt de nadruk in onze exposities steeds meer op persoonlijke verhalen. Zo proberen we te bewerkstelligen dat onze bezoekers zich op een natuurlijk wijze kunnen verhouden tot de problemen en dilemma’s die speelden tijdens die moeilijke bezettingsjaren.

"De Tweede Wereldoorlog werkt immers door tot op de dag van vandaag en oorlog in Europa is, helaas, erg relevant anno 2023."

— Andreas Smulders

Objecten die na de Slag bij Overloon achterbleven rondom het dorp, zoals kapotgeschoten tanks, vormden het begin van onze museumcollectie. In de loop der jaren werd onze collectie steeds verder uitgebreid. Op het moment van schrijven beschikken we over meer dan 100.000 geregistreerde collectiestukken. Nog bijna elke dag ontvangen wij nieuwe stukken, vaak met interessante bijhorende persoonlijke verhalen. Onze collectie is in de voorbije 77 jaar zeer breed geworden en bestaat (o.a.) uit documenten, gebruiksvoorwerpen, foto’s, uniformen en kleding, vaar- voer- en vliegtuigen, boeken en vuurwapens. Nieuwe toevoegingen blijven onverminderd welkom!

Waarom maak je gebruik van Brabant Cloud? / Waarom leg je je collectie vast?

Als Geregistreerd Museum zijn wij verplicht om zorgvuldig met onze collectiestukken om te springen. Daar hoort natuurlijk ook een goede (en toekomstbestendige) registratie bij. 

Voor het samenstellen van een nieuwe tentoonstelling is het van belang snel op te kunnen zoeken welke collectiestukken eventueel geschikt zouden kunnen zijn voor expositie. Dat gaat verder dan alleen fysieke beschrijving van de objecten zelf. Van wie is een bepaald object geweest gedurende de Tweede Wereldoorlog en wat heeft die persoon allemaal meegemaakt? Kunnen we een gezicht of achtergronden plaatsen bij een bepaald document? Welk verhaal vertelt een object? Voor ons als museum zijn juist de verhalen en persoonlijke geschiedenissen bij objecten en documenten erg interessant. Dergelijke informatie tekenen we dan ook zo volledig mogelijk op om te voorkomen dat dergelijke gegevens ooit verloren kunnen gaan. Als de verhalen bij enkele van onze museale topstukken kort na de oorlog niet goed of onvolledig zouden zijn opgeschreven, hadden we die indrukwekkende verhalen nu niet kunnen vertellen in ons museum.

"Voor ons als museum zijn juist de verhalen en persoonlijke geschiedenissen bij objecten en documenten erg interessant."

— Andreas Smulders

Daarnaast vinden we de herkomst en eigendomsstatus van collectiestukken erg belangrijk. Zo weten we precies onder welke omstandigheden (hoe, wanneer, van wie) objecten of documenten in onze collectie terecht zijn gekomen. Aangezien ons museumgebouw erg groot is, is ook de standplaats van collectiestukken een punt van bijzondere aandacht. Als de standplaats onverhoopt niet goed genoteerd zou worden, kan het een hele zoektocht blijken om zaken terug te vinden in onze exposities of depots.

De meeste collectiewerkzaamheden worden verricht door een team enthousiaste en zeer flexibele vrijwilligers. Naast ondergetekende bestaat het collectieteam van Oorlogsmuseum Overloon momenteel uit zeventien vrijwilligers, veelal met hun eigen specialisatie. Sommigen houden zich alleen bezig met de Bibliotheekcollectie, anderen alleen met de vuurwapens. We leggen de lat voor onszelf hoog met betrekking tot collectieregistratie, waarbij we ook zorgvuldig om wensen te gaan met persoonsgegevens, enzovoort. Voorlopig hebben we er dan ook voor gekozen nog geen records digitaal te ontsluiten maar de verhalen te vertellen in ons museum.

Aangezien we al sinds 1946 bestaan, werd onze collectie decennialang op papier geregistreerd. Rond de millenniumwisseling zijn we overgestapt op een eerste echte digitale oplossing. Ons vorige collectieregistratiesysteem voldeed de laatste jaren niet (meer) volledig aan onze wensen en was erg complex en onoverzichtelijk in opzet. Gezien de omvang van onze collectie is snelle en overzichtelijke dataverwerking voor ons erg belangrijk. Memorix Maior voldoet dan ook volledig aan onze verwachtingen.

Wat zijn je grootste leerpunten?

Het is beter rustig de tijd te nemen en wat langer over de registratie van een object te doen, dan later fouten te moeten corrigeren. Nauwkeurig en systematisch werken voorkomt veel problemen en haastige spoed is zelden goed. Orden of sorteer een partij nieuwe objecten of documenten vóór je begint met registreren, om eventuele onderlinge verbanden duidelijk te krijgen. Eerst zoeken in eigen collectie om te kijken hoe vergelijkbare objecten of documenten geregistreerd zijn, zorgt voor meer uniformiteit in je collectieregistratie. Maak daarnaast duidelijke afspraken met elkaar over zaken als objectnamen om 'vervuiling' te voorkomen. Ook is het aan te raden een duidelijk collectieplan te maken en deze regelmatig bij te werken, na te denken over je collectiestructuur en aan registrators duidelijk te maken waarom bepaalde informatie van (museaal) belang kan zijn en dus dient te worden opgenomen in een registratie.

Wil je nog iets anders meegeven?

Collectiewerk is nooit echt 'af'. Er zijn altijd zaken te verbeteren, stroomlijnen, uitdiepen, onderzoeken of corrigeren. Geen dag is hetzelfde in ons museum vol unieke objecten en documenten. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de verhalen van het enige overgebleven Engelandvaardersbootje, het capitulatiedocument van de Nederlandse troepen in Rotterdam en de bankwagen waarmee een deel van het koningshuis in de meidagen van 1940 naar de kust werd vervoerd tijden hun vlucht voor de oprukkende Duitse troepen. Of het relaas van de chauffeur van een Britse Churchill-tank die even buiten Overloon op een landmijn reed, of het indringende verhaal dat wordt verteld door een stukje mensenhuid met daarop een concentratiekampnummer van Auschwitz getatoeëerd.

"Collectiewerk is nooit echt 'af'. Er zijn altijd zaken te verbeteren, stroomlijnen, uitdiepen, onderzoeken of corrigeren."

— Andreas Smulders

Het voert te ver om hier alle bijzondere objecten en verhalen uit ons museum aan te halen – daarvoor kunnen lezers beter zelf een kijkje komen nemen. Het vertellen van al deze verhalen zou niet mogelijk zijn zonder goede collectieregistratie. Vroeger, nu en in de toekomst.

Heb jij vragen over Brabant Cloud? Neem dan contact op met onze helpdesk op helpdesk@brabantcloud.nl. Wil jij meer horen van Andreas over zijn ervaringen neem dan contact op met Oorlogsmuseum Overloon via info@oorlogsmuseum.nl.